Dit jaar vieren we dat 75 jaar geleden de Tweede Wereldoorlog tot een einde kwam.
Tijd om een curieus verhaal te vertellen over wat zich in 1943 afspeelde met Stien Eelsingh. Alles begon bij Anthony Keizer, een kunstschilder die in Meppel woonde.
Deze Anthony Keizer was lid van de NSB van 1939 tot 1942 en vestigde zich in mei 1942 in Gildehaus, een dorp dicht gelegen tegen de Nederlandse grens en op steenworp afstand van Bad Bentheim en woonde daar tot 1947. Hij was hier terecht gekomen op verzoek van een Duitse verzamelaar die bereid was hem te helpen met het verkopen van zijn werk. Deze Duitse verzamelaar was niet zo onschuldig als hij leek. Het was Dr. Jozef Ständer, huisarts, kunstliefhebber maar ook Kreisleiter van de NSDAP. Een felle , fanatieke nazi met absolute zeggenschap in de regio; een hoge piet en een gevreesd man.
Dr. Josef Ständer
In 1943 werd in het kader van de “GauKulturtage Weser-Ems” een tentoonstelling georganiseerd met het werk van Anthony Keizer, Stien Eelsingh en prinses Elisabeth von Bentheim. Stien was hier terecht gekomen in het kielzog van Anthony Keizer en was waarschijnlijk onder de indruk van de aanwezigheid van een echte prinses als mede exposant. De expositie vond plaats in de grote zaal van het Kurhaus in Bad Bentheim en werd geopend op 29 mei 1943.
In het Grafschafter Kreisblatt van 9 juni 1943 wordt verslag gedaan van de opening door Dr. Ständer. Een rondleiding werd gegeven door Anthony Keizer.
In zijn openingstoespraak zegt dr. Ständer dat hij door Anthony Keizer Stien Eelsingh heeft leren kennen. Tevens spreekt hij de wens uit dat zij zich in deze omgeving zou willen vestigen. Mocht dat moeilijkheden geven dan zal hij behulpzaam zijn.
Anthony Keizer verkocht daar in één keer al zijn schilderijen. Ook Stien heeft er behoorlijk verkocht.
Stien logeerde bij Anthony en zijn vrouw Antje in Gildehaus in de aanloop naar de tentoonstelling. Maar ook bij dr. Ständer verbleef zij een dag of drie, waar zij portretten maakte van zijn kinderen.
Dat dit avontuur haar niet in de koude kleren is gaan zitten blijkt uit het feit dat ze weigerde zich in Duitsland te vestigen. Op weg naar huis is ze vlak over de grens de auto uitgestapt om de eerste de beste boom te omhelzen, zo blij was ze om uit die benauwde sfeer weg te zijn.
Zij had zich volledig op de zaak verkeken, en heeft er nooit meer met een woord over gerept.
Dr. Josef Ständer is in 1947 veroordeeld voor vier jaar gevangenis vanwege zijn bijdrage aan de NSDAP en aansluitend voor het roven van Joodse grafzerken nog een jaar.
Anthonie Keizer wilde wel terug naar Nederland maar zat vast in de klauwen van Ständer. Pas in 1947 keerde hij terug naar Meppel, waar hij voor de rest van zijn leven met de nek werd aangekeken. Hij overleed in 1961.
Elisabeth von Bentheim und Steinfurt was een nicht van koningin Emma, geboren 1886 in de burcht van Bentheim. Ze overleed in 1959 in Burgsteinfurt. Ze had ook een schilderende zuster Victoria. Elisabeth en Victoria staan samen op dit plaatje.
De twee “Duitse schilderijen” van Stien
Samen met Henk Berends heb ik een bezoek gebracht aan de heer Hoon in Gildehaus. Zijn vader was burgemeester van Bad Bentheim na de oorlog. Hij heeft ons rondgeleid o.a. door het Kurhaus.
Volgens hem moeten er nog veel meer schilderijen van Stien zijn in Duitsland. Tot op heden kunnen we ze niet vinden.
Margreet Frankot